82017Gus

Trinomi mes zhvillimit të bujqësisë, mbrojtjes së mjedisit dhe promovimit të turizmit. Mësime nga Liqeni i Prespës së Vogel.

Parku Kombëtar i Prespës në pjesën shqiptare është mbushur plot me kallamishte. Metodat e bujqësisë të përdorura në kohën e sistemit komunist në vitet 80-të e kanë shkatërruar morfologjinë e liqenit karstik duke ia ndryshuar biodiversitetin dhe duke e kthyer në një kënetë mbushur me kallamishte.

Pamje e gjendjes së Prespës së Vogël nga fshati Buzëliqenas. @ ACEG 2017


Ekipi i Qendrës ACEG organizoi një udhëtim pune në muajin korrik në fshatrat e Treni-it, Buzëliqen dhe Rakickë, të cilët tradicionalisht e kanë përdorur ujin e liqenit për vaditje në bujqësi. Banorët vendas tregojnë se ky shkak e ka pakësuar ujin e liqenit gjatë periudhës së verës. Megjithatë në kohën e komunizmit u gjet një zgjidhje nga qeveria shqiptare me miratim nga pala greke për ta ushqyer liqenin me ujë nga Lumi i Devollit gjatë stinës së dimrit dhe shfrytëzimin e tij gjatë stinës së verës.  

Kanali vaditës i përdorur për ushqyerjen e Liqenit Prespë me ujë nga lumi Devoll © ACEG 2017

Në fakt kanali që u ndërtua për këtë qëllim nuk e furnizoi vetëm me ujë por dhe me 1.2 milionë m3 sedimente të cilat përgjatë viteve e mbushën liqenin e Prespës së Vogël me llumë dhe baltë duke shkaktuar kënetëzimin e tij.
Shkencëtarët ende në kërkim të zgjidhjeve
Një projekt shkencor tre vjeçar (2013-2016) nga GIZ ka ndërmarrë një studim për karakterizimin fillestar të morfologjisë së liqenit, me qëllim identifikimin e kërcënimeve dhe gjetja e alternativave për zgjidhje. Ky studim do të ndihmojë vendim-marrësit për marrjen e masave për kthimin në origjinë të statusit të liqenit, potencialisht. Projekte të tjerë kanë eksperimentuar duke prerë kallamishten për ta studiuar dhe më pas kanë parë që liqeni është mbushur sërish edhe më shumë se më parë. Banorët vendas besojnë së liqeni nuk do të kthehet më si më parë. Politikat dhe metodat bujqësore që janë aplikuar në të kaluarën vazhdojnë ta kërcënojnë mjedisin e zonës edhe sot.
Banorët vendas kanë filluar të ndryshojnë kulturat bujqësore
Banorët e Buzëliqenas-it vazhdojnë edhe sot të përdorin ujin e liqenit për vaditje përmes pompave të ujit. Megjithatë, në vitet e fundit në fshatrat e Tren-it dhe Buzëliqenas-it ka filluar të kultivohet çaji i malit në një biznes industrial me mbjelljen e shumë hektarëve.

Çaji i malit i mbjellë në fshatin Tren.

Romi, një i ri 24 vjeçar nga Buzëliqenas, tregon se kultivimi i çajit të malit e ka “mbajtur” në fshat pas kthimit nga emigracioni në Greqi. Një dynym kërkon mbjelljen e 2,200 fidanëve dhe prodhon afërsisht 500 kg çaj të thatë me vlerën e 2,000-2,200 EUR. Kjo kulturë s’ka nevojë për vaditje dhe vilet një herë në vit duke përdorur të njëjtën bimë për 5-6 vite rresht, pa shumë shpenzime. Banorët besojnë se kjo kulturë nuk e dëmton liqenin duke qenë së kërkon shumë pak ujë.
Asnjë shenjë nga agroturizmi
Liqeni i Prespës së Vogël ka humbur ndërsa kallamishtja është duke u zgjeruar ngado. Parku Kombëtar i Prespës që përfshin dhe Prespën e Vogël nuk po përfiton akoma nga turizmi në pjesën shqiptare.

Kallamishte në Prespën e Vogël. Foto nga ACEG @ 2017

Bashkia e Devollit me krenari i promovon potencialet e veta natyrore të zonës duke përmendur dhe Shpellën e Trenit, një vendbanim pre-historik që daton 6000 vjet p.e.s. Megjithatë, ata shprehen se mungesa e investimeve nga qeveria qendrore dhe burimet e pakta lokale nuk premtojnë shumë për turizmin. Nuk është aspak për tu habitur që i njëjti frustrim ekziston dhe për fermerët e zonës të cilët e pranojnë se mungesa e hoteleve, restoranteve dhe infrastruktura nuk e favorizojnë turizmin në zonë.
Bashkia dhe agjencia kombëtare e turizmit nuk duhet të përsëritin gabimet e së shkuarës sërish. Mungesa e krijimit të një sinergjie të përbashkët ndërmjet trinomit politika bujqësore, mbrojtje e mjedisit dhe promovim i turizmit ka çuar drejt shkatërrimit të njërës në kurriz të tjetrës dhe e kundërta.
Agroturizmi nuk kërkon ndërtimin e infrastrukturës me restorante dhe hotele apo ndryshimin e mënyrës së jetesës së fermerit, por e kundërta është turisti ai që i përshtatet jetesës së fshatit, mënyrës së jetës, puna me fermerin që i shton kureshtjen dhe dëshirën për ta vizituar duke shijuar dhe produktet e freskëta bujqësore.
Është e mjaftueshme që të orientohet vala e parë e turistëve në zonë dhe të nis ndryshimi i të menduarit për zhvillimin.
———————————————————————————
Ergi Gupe (Koordinator lokal) kontribuoi për këtë shkrim.
Me falënderime për komunitetin vendas dhe fermerët për kontributin e tyre.


Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *